Większość wad postawy u dzieci zaliczana jest do chorób cywilizacyjnych, wynikających z nieprawidłowej postawy ciała, siedzącego trybu życia oraz niewłaściwej diety. Niezwykle istotna jest zatem profilaktyka, wczesne rozpoznanie nieprawidłowości i w razie potrzeby pomoc fizjoterapeuty lub osteopaty. Zaniedbanie choćby niewielkich wad postawy u dziecka w ich początkowej fazie, w przyszłości doprowadzi do nieodwracalnych zmian i konieczności leczenia operacyjnego.
Czym są wady postawy u dzieci?
Warunkiem koniecznym do prawidłowego rozwoju fizycznego i psychicznego dziecka jest utrzymanie właściwej postawy ciała. Kręgosłup stanowi oś pionową ciała, a zadaniem mięśni, ścięgien, chrząstek i więzadeł jest amortyzowanie każdego ruchu i zachowanie wszystkich elementów układu kostnego w optymalnym położeniu. Wszelkie nieprawidłowości w funkcjonowaniu układu kostnego to wady postawy.
Wady postawy u dzieci obejmują odchylenia od normy w obrębie kręgosłupa, tułowia, bioder, kolan czy stóp. Takie nieprawidłowe zmiany w narządach ruchu, mogą w konsekwencji prowadzić do dysfunkcji narządów wewnętrznych. Wady postawy mogą mieć charakter strukturalny, albo czynnościowy.
Najwięcej wad postawy u dzieci powstaje w okresie intensywnego wzrostu i jednoczesnego osłabienia mięśni, a więc pomiędzy 12 i 16 rokiem życia. Nie bez powodu, właśnie na tym etapie, leczenie wad postawy u dzieci przynosi najlepsze efekty terapeutyczne.
Wady postawy u dzieci
Jeśli dziecko nie cierpi na wady wrodzone, to bardzo ważne jest, aby nie dopuścić do powstania nabytych wad postawy. Nierównomierne obciążenie u dziecka układu kostnego lub mięśniowego, zawsze będzie prowadzić do zmian w ich strukturze, a w efekcie do zniekształceń powodujących ból.
Najczęściej występujące wady postawy u dzieci to:
- skolioza – skrzywienie boczne kręgosłupa
- okrągłe plecy – nadmierna kifoza
- płaskie plecy – obniżone barki i płaska klatka piersiowa
- plecy wklęsłe – nadmierna lordoza
- kolana koślawe – złączenie kolan do środka
- kolana szpotawe – wygięcie podudzi na zewnątrz
- płaskostopie – obniżenie sklepienia stopy
- stopa płasko-koślawa – odchylenie pięty na zewnątrz
- stopa szpotawa – skręcenie pięty do wewnątrz
- stopa wydrążona – wysokie podbicie
Jak rozpoznać wady postawy u dziecka?
Jeśli ustawienie albo kształt ciała dziecka na danym etapie rozwoju są inne, niż ogólnie przyjęte cechy prawidłowej postawy, to mamy do czynienia z wadą postawy. Łatwo ją rozpoznać jeśli:
- postawa dziecka podczas siedzenia jest asymetryczna
- dziecko ma zaburzony, niemiarowy lub utykający chód
- utrzymanie pozycji stojącej wymaga nadmiernego wysiłku mięśniowego
- ruchomość stawów jest niepoprawna
- występuje nadmierne napięcie mięśniowe pewnych partii ciała
- grupy mięśni są przykurczone lub osłabione
- jeden z barków jest wyższy od drugiego lub wysunięty do przodu
- układ kostny i mięśniowy jest nierównomiernie obciążony
- powstaje garb na plecach
- dziecko ma trudności w nabywaniu nowych czynności ruchowych
- występują dolegliwości bólowe
Na czym polega fizjoterapia wad postawy u dzieci?
Nieleczone wady postawy u dzieci mogą zagrażać zbyt wczesnym zużyciem narządu ruchu i podporu, a w przyszłości doprowadzić do utrwalonych dysfunkcji (zmian zwyrodnieniowych kośćca, bólu krzyża) czy wielu chorób (zmniejszenia pojemności płuc, astmy oskrzelowej, przesunięcia narządów wewnętrznych, zmniejszenia wydolności krążeniowo-oddechowej).
Plany terapii opracowywane są indywidualnie dla każdego Pacjenta, w zależności od rozpoznanej wady postawy. Sesje terapeutyczne zwykle polegają na pracy fizjoterapeuty, który wykorzystując specjalne techniki manualne, prowadzi do rozluźnienia napiętych tkanek, rozciągnięcia przykurczonych mięśni albo aktywowania tych osłabionych.
Rehabilitacja wad postawy u dzieci to również praca małego pacjenta, który pod okiem specjalisty wykonuje ćwiczenia, specjalnie dobrane do skorygowania zdiagnozowanej u niego nieprawidłowości. Fizjoterapia wad postawy u dzieci zwykle jest czasochłonna i długotrwała oraz wymaga zaangażowania dziecka do samodzielnych i systematycznych ćwiczeń korekcyjnych.