Leczenie punktów spustowych, eliminuje z ciała ból różnego pochodzenia oraz zwiększa sprawność ruchową mięśni. Bardzo ważna w terapii jest współpraca Pacjenta z fizjoterapeutą, zarówno aktywna, jak i pasywna. Czym zatem są punkty spustowe? Skąd się biorą i w jaki sposób można się ich pozbyć? Zapraszamy do lektury artykułu.
Czym są punkty spustowe?
Punkt spustowy to obszar w obrębie mięśnia lub powięzi, wyczuwalny jako grudka, guzek, pasmo lub zgrubienie. Miejsca występowania punktów spustowych są wysoce wrażliwe i bolesne, przy czym Pacjenci indywidualnie określają ten ból jako głęboki, palący, elektryczny, ćmiący lub pulsujący. Ból objawia się nie tylko w miejscu ucisku punktu spustowego, ale również promieniuje na obszar go otaczający lub do innych części ciała, wzdłuż włókien mięśniowych. Może się również zdarzyć, że ból pojawia się w miejscu znacznie oddalonym od jego źródła i wtedy mamy do czynienia z bólem rzutowanym.
Przyczyny powstawania punktów spustowych
Najczęstszą przyczyną powstawania punktów spustowych jest utrzymywanie w ciele silnego i długotrwałego napięcia. Podłoże występowania punktów spustowych stanowią:
- wady wrodzone układu ruchowego
- deformacje narządu ruchu
- długotrwałe obciążenia mięśniowo-powięziowe
- bezpośrednie urazy
- zrosty po zabiegach chirurgicznych
- przeciążenia wynikające z nieprawidłowej, wymuszonej postawy ciała
- skurcze koncentryczne wywołane złymi nawykami ruchowymi
- zmiany w przebiegu włókien mięśniowych
- przewlekłe zmęczenie
- permanentny stres
Początkowo punkty spustowe obejmują niewielkie obszary włókien mięśniowych, ale generowane przez nie napięcie, utrwalane przez dłuższy czas, prowadzi do zmian obejmujących cały mięsień. Pierwotny punkt spustowy może doprowadzić do powstania wokół niego wielu nowych punktów, nazywanych satelitarnymi.
Jeśli chodzi o mięśnie, to punkty spustowe są efektem patologicznego, długotrwałego skurczu niewielkich włókien mięśnia, który prowadzi do ich niedokrwienia, niedotlenienia i nagromadzenia kwasu mlekowego. Powoduje to wzmożoną wrażliwość mięśnia i ból podobny do zakwasów po intensywnym wysiłku.
Jeżeli natomiast przyczyną powstania punktów spustowych jest powięź, to za źródło bólu uznaje się jej pomarszczenie, pofałdowanie, sklejenie, a także nieprawidłowe ułożenie jej włókien.
Objawy aktywności punktów spustowych
Punkty spustowe można podzielić na aktywne i utajone. Utajone nie dają odczuć bólowych samoistnie, ale dopiero podczas dotyku czy masażu. Natomiast aktywne punkty spustowe objawiają się przede wszystkim bólem o różnym charakterze i nasileniu, który wzmaga się podczas jego uciśnięcia. Bólowi w mięśniu może towarzyszyć uczucie sztywności, mrowienia skóry, ciepła lub swędzenia, a także bóle karku, pleców, okolicy łopatki, bóle głowy oraz szumy uszne.
Metody likwidowania punktów spustowych
Najczęściej stosowana i najbardziej skuteczna metoda uwalniania mięśniowo-powięziowych punktów spustowych to leczenie uciskiem i masażem. Podstawą do rozpoczęcia właściwej terapii jest wywiad z Pacjentem oraz badanie palpacyjne w celu znalezienia punktu spustowego. Jest to niezwykle trudne, bo punkty spustowe mogą uaktywnić się wiele lat po zaistnieniu przyczyny i Pacjent nawet nie pamięta urazu czy przesilenia. Drugim aspektem jest specyficzny dla punktu spustowego ból rzutowany, a więc występujący z dala od jego źródła. Tylko fizjoterapeuta, który doskonale zna łańcuchy mięśniowo-powięziowe, jest w stanie precyzyjnie zlokalizować punkty spustowe i skutecznie je leczyć.
Jakie zatem metody znajdują zastosowanie w terapii punktów spustowych?
- Pozycyjne rozluźnianie – polega na uciskaniu punktu spustowego i jego rozciąganiu przez 90 sekund, przy jednoczesnym znajdowaniu pozycji, w której ból się zmniejsza. Siła ucisku musi być adekwatna do intensywności bólu.
- Kompresja ischemiczna, podczas której odpowiednia siła nacisku na punkt spustowy ma spowodować chwilowe niedokrwienie tkanki, a po zwolnieniu ucisku – przekrwienie. Taki sposób odżywienia i dotlenienia tkanki skutkuje zmniejszeniem bólu.
- Integrated neuromuscular inhibition technique – jest połączeniem kompresji ischemicznej, uwalniania pozycyjnego oraz relaksacji poizometrycznej. Punkt spustowy uciskany jest do czasu, aż ból zacznie się zmniejszać (z przerwami i nie dłużej niż 2 minuty). Następnie przez 20 sekund ciało Pacjenta utrzymywane jest w pozycji największego rozluźnienia, po czym Pacjent przez 10 sekund wykonuje napięcie izometryczne. Na koniec następuje rozciągnięcie mięśnia.
- Głęboki masaż, to rozcieranie punktu spustowego w jednym kierunku, w granicach tolerancji bólowej człowieka. Głębokie rozcieranie jednego punktu trwa około minuty i może być powtarzane od kilku do kilkunastu razy dziennie.
Jeśli chcą Państwo poznać mapę punktów spustowych oraz zgłębić tematykę ich leczenia, Versus Medicus zaprasza na szkolenie, skierowane do fizjoterapeutów i osteopatów: „Współczesne metody diagnostyki i leczenia tkanek miękkich”, które poprowadzi dr Jarosław Ciechomski.
Zobacz także:
- Rola powięzi w prewencji urazów sportowych
Urazy sportowe stanowią istotny problem w środowisku osób aktywnych fizycznie, prowadząc nie tylko do bólu i ograniczeń ruchowych, ale również do długotrwałych przerw w treningach, a w skrajnych przypadkach – do zakończenia kariery sportowej. Kontuzje mogą powodować zaburzenia w codziennym funkcjonowaniu, wpływać na kondycję psychiczną oraz generować koszty związane z leczeniem i rehabilitacją. W kontekście prewencji urazów kluczową rolę odgrywa powięź – tkanka łączna otaczająca mięśnie, stawy i narządy wewnętrzne. Jej zdrowie i elastyczność są niezbędne dla prawidłowego funkcjonowania układu ruchu oraz minimalizacji ryzyka kontuzji. - Adaptacje postawy a układ powięziowy
Postawa ciała odgrywa kluczową rolę w utrzymaniu zdrowia i sprawności fizycznej człowieka. Jest wynikiem współdziałania układu mięśniowego, kostnego oraz powięziowego, które razem tworzą złożony system zapewniający stabilność i mobilność. Powięź, będąca trójwymiarową siecią tkanki łącznej, otacza i przenika wszystkie struktury ciała, wpływając na ich funkcjonowanie oraz adaptację do obciążeń. Zrozumienie mechanizmów adaptacji postawy w kontekście układu powięziowego jest kluczowe dla profilaktyki i terapii zaburzeń posturalnych. - Znaczenie hipotezy terapeutycznej w Manipulacji Powięzi
Współczesna praktyka fizjoterapeutyczna, osteopatyczna oraz rehabilitacyjna coraz częściej stawia na interdyscyplinarne podejście, w którym kluczową rolę odgrywa właściwe formułowanie hipotez terapeutycznych. Szczególnie w kontekście manipulacji powięzi – techniki, która wymaga głębokiej znajomości anatomii, biomechaniki oraz neurofizjologii – prawidłowo postawiona hipoteza terapeutyczna stanowi fundament skutecznej interwencji. Precyzyjna diagnoza wstępna, oparta na szczegółowym wywiadzie oraz obserwacji klinicznej, umożliwia wypracowanie optymalnego planu terapii, zwiększając tym samym szansę na trwałą poprawę funkcji pacjenta.