Zmęczenie, napięcie czy ból głowy przypominający migrenę, bardzo często swoje podłoże znajduje w zaburzeniach autonomicznego układu nerwowego stawów skroniowo-żuchwowych, czaszki i gardła. W ruch przywodzenia żuchwy zaangażowane są cztery pasy symetrycznych mięśni: skroniowe, żuchwowe, skrzydłowe przyśrodkowe i skrzydłowe boczne. Każdy skurcz mięśnia powoduje rozciągnięcie innego i również jego skurcz, a taka nadmierna aktywność mięśniowa prowadzi do ograniczenia ruchomości, działając jak mechanizm ochronny dla określonej struktury. Dlatego niezwykle ważne jest to, aby właściwie rozpoznać przyczynę generującą przykurcz, zastosować odpowiednie metody tearpeutyczne w celu wyeliminowania przykurczu, a tym samym zniwelować dolegliwości bólowe.
Budowa i funkcje stawu skroniowo-żuchwowego
Staw skroniowo-żuchwowy jest parzystym elementem całego kompleksu czaszkowo-szyjnego, wskutek czego zawsze pracuje razem ze stawem strony przeciwnej. Posiada dwupiętrową budowę, a sprzężone działanie obydwu stawów pozwala jednocześnie wykonywać złożone ruchy: rozwierania i zwierania szczęk, wysuwania i cofania żuchwy, żucia oraz miażdżenia i rozdrabniania pokarmów. Staw skroniowo-żuchwowy łączy żuchwę z czaszką. W jego skład wchodzą dołek stawowy kości skroniowej, wyrostek kłykciowy głowy żuchwy, krążek stawowy i torebka stawowa. SSŻ jest jedynym ruchomym połączeniem w obrębie czaszki i w zasadzie cały czas jest używany podczas mówienia, jedzenia, żucia, ziewania, zaciskania zębów i tym podobnych odruchów. Prawidłowe funkcjonowanie wszystkich mięśni i więzadeł w obrębie skroni, żuchwy, czaszki i gardła zależy od właściwej pozycji dolnej szczęki. Wszelkie odchylenia prowadzą do powstania dolegliwości bólowych i rozmaitych schorzeń.
Patologie stawu skroniowo-żuchwowego
Do najczęstszych schorzeń stawu skroniowo-żuchwowego należą:
- wady rozwojowe
- schorzenia mięśni
- zaburzenia krążka stawowego
- zmiany zwyrodnieniowe.
Stawy skroniowo-żuchwowe składają się z dużej ilości nerwów i naczyń krwionośnych, dlatego ich stan wpływa na funkcjonowanie innych stawów oraz tkanek miękkich. Ucisk na nerwy i naczynia krwionośne wskutek przemieszczenia stawu, zmian zwyrodnieniowych czy dyslokacji krążka stawowego prowadzi do nierównowagi strukturalnej, którą muszą kompensować inne mięśnie. Taka kompensacja powoduje dopasowanie się ciała do stanu, który jest niezdrowy, na skutek czego przyjmuje ono nieprawidłowa postawę. To z kolei wywołuje dolegliwości bólowe i inne zaburzenia w różnych częściach ciała.
Przyczyny zaburzeń stawu skroniowo-żuchwowego
Wszelkiego rodzaju zaburzenia ustawienia odcinka szyjnego czy zmiany w ustawieniu żuchwy negatywnie wpływają na staw skroniowo-żuchwowy. Powodują nienaturalne napinanie się stawów oraz mięśni, a wskutek wzmożonego wysiłku prowadzą do skurczu mięśni, bólu i powstawania punktów spustowych. Wśród przyczyn zaburzeń stawu skroniowo-żuchwowego najczęściej występują:
- wady zgryzu (zgryz głęboki, żuchwa położona zbyt daleko do tyłu)
- ubytki w uzębieniu (brak tylnych zębów)
- nieprawidłowości zębowe
- wady postawy ciała
- urazy głowy lub szczęki
- zabiegi operacyjne w obrębie twarzy lub czaszki
- stres
- nadmierne napięcie mięśniowe w obszarze twarzoczaszki
- zaciskanie zębów i zgrzytanie zębami
- wypychanie języka
- obgryzanie paznokci, skórek warg.
Objawy dysfunkcji stawu skroniowo-żuchwowego
Dysfunkcje w obrębie stawu skroniowo-żuchwowego objawiają się poprzez:
- trzaski, trzeszczenia i tarcie w stawie skroniowo-żuchwowym
- zbaczanie żuchwy
- trudności w otwieraniu ust lub całkowita utrata ruchomości ust
- ból podczas żucia twardych produktów
- bolesność w różnych okolicach twarzy
- dolegliwości bólowe w okolicach ucha
- szumy i dzwonienie w uszach
- łzawienie i dolegliwości bólowe w okolicy kąta wewnętrznego oka
- bóle głowy i karku
- zawroty głowy lub mdłości
- ból stawów
- tępy ból w okolicy skroni oraz ramion
Metody leczenia schorzeń stawów skroniowo-żuchwowych
Aby leczenie schorzeń stawów skroniowo-żuchwowych było skuteczne, niezwykle istotne jest postawienie trafnej diagnozy. W tym celu lekarz, fizjoterapeuta lub stomatolog przeprowadza z pacjentem szczegółowy wywiad oraz wykonuje badania manualne, aby dotrzeć do przyczyny dolegliwości i właściwie dobrać metodę jej wyeliminowania. Techniki terapeutyczne najczęściej stosowane w leczeniu zaburzeń fizjologicznego funkcjonowania mięśni to: terapia manualna, terapia tkanek miękkich, laseroterapia, światłolecznictwo i elektroterapia. Versus Medicus zaprasza fizjoterapeutów na szkolenie, którego tematyką jest kompleksowe podejście do diagnozowania i leczenia okolicy głowy i szyi, ze szczególnym uwzględnieniem stawu skroniowo-żuchwowego. Podczas kursu, prowadzonego przez dra Jarosława Ciechomskiego, którego 4 edycja będzie już w listopadzie tego roku, poznają Państwo najnowocześniejsze metody badania oraz techniki uwalniania i rozluźniania, niezwykle skuteczne w terapii tego typu schorzeń.
Więcej o kompleksowym podejściu do leczenia stawów skroniowo – żuchwowych, czaszki i gardła (TMJ) znajduje się pod tym linkiem: https://versusmedicus.pl/kompleksowe-podejscie-do-leczenia-stawow-skroniowo-zuchwowych-czaszki-i-gardla/
Zobacz także:
- Rola powięzi w prewencji urazów sportowych
Urazy sportowe stanowią istotny problem w środowisku osób aktywnych fizycznie, prowadząc nie tylko do bólu i ograniczeń ruchowych, ale również do długotrwałych przerw w treningach, a w skrajnych przypadkach – do zakończenia kariery sportowej. Kontuzje mogą powodować zaburzenia w codziennym funkcjonowaniu, wpływać na kondycję psychiczną oraz generować koszty związane z leczeniem i rehabilitacją. W kontekście prewencji urazów kluczową rolę odgrywa powięź – tkanka łączna otaczająca mięśnie, stawy i narządy wewnętrzne. Jej zdrowie i elastyczność są niezbędne dla prawidłowego funkcjonowania układu ruchu oraz minimalizacji ryzyka kontuzji. - Adaptacje postawy a układ powięziowy
Postawa ciała odgrywa kluczową rolę w utrzymaniu zdrowia i sprawności fizycznej człowieka. Jest wynikiem współdziałania układu mięśniowego, kostnego oraz powięziowego, które razem tworzą złożony system zapewniający stabilność i mobilność. Powięź, będąca trójwymiarową siecią tkanki łącznej, otacza i przenika wszystkie struktury ciała, wpływając na ich funkcjonowanie oraz adaptację do obciążeń. Zrozumienie mechanizmów adaptacji postawy w kontekście układu powięziowego jest kluczowe dla profilaktyki i terapii zaburzeń posturalnych. - Znaczenie hipotezy terapeutycznej w Manipulacji Powięzi
Współczesna praktyka fizjoterapeutyczna, osteopatyczna oraz rehabilitacyjna coraz częściej stawia na interdyscyplinarne podejście, w którym kluczową rolę odgrywa właściwe formułowanie hipotez terapeutycznych. Szczególnie w kontekście manipulacji powięzi – techniki, która wymaga głębokiej znajomości anatomii, biomechaniki oraz neurofizjologii – prawidłowo postawiona hipoteza terapeutyczna stanowi fundament skutecznej interwencji. Precyzyjna diagnoza wstępna, oparta na szczegółowym wywiadzie oraz obserwacji klinicznej, umożliwia wypracowanie optymalnego planu terapii, zwiększając tym samym szansę na trwałą poprawę funkcji pacjenta.