Bezpieczeństwo i skuteczność to dwa podstawowe filary pracy każdego fizjoterapeuty czy terapeuty manualnego. Tylko precyzyjne badanie przeprowadzone z pełnym zrozumieniem pozwala na zastosowanie w celach terapeutycznych odpowiednich metod manualnych. Prawidłowo dobrane techniki i chwyty umożliwiają specjalistom właściwą diagnostykę struktur anatomicznych, dokładne ich zlokalizowanie (topografię) oraz ocenę prawidłowej budowy i jakości tych tkanek, które są charakterystyczne dla danej struktury.
Czym jest metoda anatomii palpacyjnej?
Palpacja jest metodą diagnostyki medycznej, która umożliwia rozpoznanie określonej struktury anatomicznej poprzez dotyk palcami. Pozwala określić rozmiar, kształt, twardość czy położenie mięśni, ścięgien, więzadeł, kości, a nawet nerwów, naczyń krwionośnych i narządów wewnętrznych. Anatomia palpacyjna jest niezastąpiona w diagnozowaniu struktur niewidocznych gołym okiem, umiejscowionych płycej lub głębiej pod skórą. Aby efektywnie pracować na poszczególnych strukturach potrzebna jest szeroka wiedza anatomiczna, ale również zdolność rozpoznawania dotykiem.
Zastosowanie anatomii palpacyjnej w praktyce medycznej
Anatomia palpacyjna ma bardzo szerokie zastosowanie w praktyce medycznej. Niemal każdy obszar ciała można palpować. Utrudnieniem dla nawet świetnie wykwalifikowanego i doświadczonego fizjoterapeuty czy rehabilitanta jest to, że ułożenie poszczególnych struktur anatomicznych może różnić się u poszczególnych Pacjentów miejscem, kształtem lub głębokością. To bardzo indywidualne uwarunkowania, a skuteczność terapii zwykle uzależniona jest od trafności diagnozy.
Dlatego zaleca się stałe poszerzanie wiedzy w zakresie anatomii opisowej, topograficznej i palpacyjnej poszczególnych okolic ciała i układów. Szkolenia z Anatomii Palpacyjnej oferuje Versus Medicus. Najbliższy termin zaplanowany jest w maju bieżącego roku, a kolejny w czerwcu: https://versusmedicus.pl/anatomia-palpacyjna-ap/
Umiejętności niezbędne do prawidłowego przeprowadzenia palpacji
Fizjoterapeutę czy osteopatę musi cechować umiejętność skupienia się, spokój i cierpliwość, gdyż dotyka bardzo wrażliwej materii. Oprócz zdolności badania palpacyjnego specjaliści muszą stale doskonalić inne umiejętności:
- poprawne gesty stosowane w badaniu palpacyjnym
- przeprowadzanie badania opuszkami palców w celu skuteczniejszej oceny badanej struktury
- dostosowanie siły nacisku do indywidualnej reaktywności pacjenta, głębokości badanej struktury oraz konsystencji badanej tkanki
- właściwe rozpoznawanie struktur anatomicznych
- znajomość anatomii opisowej
- znajomość topografii układów kostnego i mięśniowego, przyczepów mięśniowych oraz czynności poszczególnych mięśni i ich grup
- doświadczenie w pracy z ciałem, terapia manualna
- rozróżnianie badanej struktury od przylegających do niej tkanek
- rozumienie problemów pacjenta
- uwzględnianie reakcji pacjenta na proponowane leczenie
Zastosowanie anatomii palpacyjnej w diagnostyce i terapii różnych schorzeń
Metodą palpacyjną można rozpoznać niemal każdą strukturę. Połączenie wiedzy w zakresie anatomii opisowej poszczególnych części ciała z anatomią topograficzną i anatomią palpacyjną pozwoli zastosować terapię struktur szyi, tułowia, kończyny górnej i kończyny dolnej. Palpacja i topografia obejmuje ponadto klatkę piersiową, brzuch i plecy. Przez umiejętny dotyk można więc wyczuć kości długie kończyn dolnych i górnych, wyrostki kolczyste kręgosłupa, żebra, obojczyki, kości miednicze, żuchwę oraz ścięgna i tkanki miękkie. Konieczna jest do tego znajomość konkretnych pozycji danej struktury podczas palpacji.
Umiejętność przeprowadzenia techniki palpacyjnej, topograficznej i opisowej stosowanych na poszczególnych układach pozwoli na precyzyjne ich zbadanie i zdiagnozowanie różnych schorzeń układu szkieletowego, kostno-stawowego, mięśniowego-powięziowego, układu naczyniowego, krwionośnego z elementami układu chłonnego oraz układu nerwowego.
Zobacz także:
- Czym jest rozluźnianie mięśniowo-powięziowe?
Pośród metod terapeutycznych, stosowanych w celu zmniejszenia dolegliwości bólowych, przywrócenia prawidłowej funkcji powięzi i wsparcia obszarów osłabionych przez jej uszkodzenie, najbardziej skutecznym okazuje się rozluźnianie mięśniowo-powięziowe. Mobilizacja powięzi, zwiększenie jej elastyczności oraz rozluźnienie i rozciągnięcie powięzi w celu złagodzenia napięcia, likwiduje wiele schorzeń i dolegliwości oddalonych od miejsca bólu zarówno czasowo, jak i przestrzennie. - Czym jest powięź? Rola i funkcje powięzi w ciele człowieka
Powięź to tkanka, która tworząc sieć otulającą i napinającą poszczególne elementy ludzkiego ciała, scala je w jedną spójną konstrukcję. Włókna kolagenowe tkanki łącznej tworzą zewnętrzną osłonę poszczególnych mięśni, grup mięśniowych i całej warstwy, utrzymują strukturalną jedność ciała oraz pełnią funkcję ochronną. Powięź odgrywa również niezwykle ważną rolę w procesach biochemicznych, hemodynamiki, komunikacji międzykomórkowej oraz funkcję immunologiczną. - Fizjoterapia w leczeniu urazów sportowych
Nie tylko osoby amatorsko uprawiające sport, ale również zawodowi sportowcy są narażeni na urazy i przeciążenia. W przypadku urazów sportowych zwykle nie ma potrzeby leczenia farmakologicznego, a operacje chirurgiczne dotyczą jedynie bardzo poważnych kontuzji. Urazy sportowe i przeciążenia wymagają fizjoterapii lub rehabilitacji, a im wcześniej, tym lepiej. Całkowite zaniechanie terapii może doprowadzić do negatywnych i nieodwracalnych skutków.