Za właściwą regulację napięcia mięśniowego, odpowiadają rdzeniowe i nadrdzeniowe mechanizmy, regulujące napięcie mięśni szkieletowych. Wzmożone napięcia mięśniowe, różniące się między sobą patofizjologią i objawami, mogą znacznie upośledzać podejmowane przez Pacjentów podstawowe czynności ruchowe. Hipertonia, bo tak jest nazywane WNM, może wywołać trudności z chodzeniem, ryzyko upadków, przykurcze stawowe, ograniczenie ruchomości w stawie oraz występowanie dolegliwości bólowych o znacznym nasileniu. Uszkodzenie struktur centralnego układu nerwowego, które oddziałują na układ mięśniowo-szkieletowy, prowadzi do zaburzeń ruchu i postawy. Dlatego tak ważna jest właściwa diagnostyka i skuteczna, konsekwentna terapia.
Wzmożone napięcie mięśniowe – na czym polega?
Wzmożone napięcie mięśniowe to patologiczne, nieprawidłowe, nadmierne napięcie tkanek miękkich, zarówno kończyn górnych oraz dolnych, jak i struktur mięśni tułowia czy karku. Hipertonia może wynikać z uwarunkowań genetycznych lub pojawić się w wieku dorosłym, jako następstwo przebytych przez Pacjenta chorób. Objawia się wzrostem oporu kończyny, tułowia czy głowy podczas badania fizjoterapeutycznego przy wykonywaniu określonych ruchów biernych, czyli takich gdzie pacjent jest rozluźniony, a częściami jego ciała porusza lekarz. Wzmożone napięcie mięśniowe może przybrać formę spastyczności lub sztywności, co uniemożliwia przyjęcie prawidłowej postawy ciała.
Przyczyny hipertonii
Zwiększenie ogólnego napięcia mięśni, zwykle jest wynikiem powtarzającego się ostrego stresu lub utrzymującego się stresu przewlekłego. Intensywne napięcie powoduje skurcze mięśni, prowadzi do braku krążenia, wzrostu stężenia kwasu mlekowego, co w konsekwencji wywołuje powstanie stanu zapalnego, zmniejsza pobór składników aktywnych przez mięśnie i nasila dolegliwości bólowe.
Przyczyną wzmożonego napięcia mięśniowego są również uszkodzenia w obrębie układu nerwowego, powstałe na skutek: urazu głowy, uszkodzenia rdzenia kręgowego, chorób nowotworowych w obrębie układu nerwowego, udaru mózgu, choroby Parkinsona, stwardnienia rozsianego, a także zatrucia różnymi substancjami toksycznymi.
Obok chronicznego stresu, urazów i chorób, wzmożone napięcie mięśniowe może być też spowodowane niewłaściwą postawą i napięciem emocjonalnym, które powodują tworzenie się wrażliwych obszarów włókien mięśniowych, nazywanych punktami spustowymi. Kiedy ból w mięśniu utrzymuje się i pogarsza, powstaje zespół bólu mięśniowo-powięziowego.
Rodzaje i objawy wzmożonego napięcia mięśniowego
Wzmożone napięcie mięśniowe objawia się na różne sposoby. Jednym z rodzajów hipertonii jest spastyczność, określana jako napięcie typu scyzorykowego. Spastyczność następuje w wyniku uszkodzenia dróg piramidowych w układzie nerwowym. Objawia się niedowładem lub porażeniem z obecnością odruchów patologicznych, gdzie opór mięśniowy jest największy na początku i na końcu ruchu, a na innych jego etapach stopniowo słabnie.
Inną postacią wzmożonego napięcia mięśniowego jest sztywność, pojawiająca się w wielu jednostkach chorobowych, związanych z wystąpieniem uszkodzeń w układzie pozapiramidowym. W tym przypadku opór odczuwany w czasie badania ma natężenie stałe (objaw rury ołowianej), jest jednakowy na początku i na końcu próby rozciągania lub zginania kończyny. Niekiedy występuje objaw koła zębatego, gdzie przy wykonywaniu ruchu biernego opory odczuwane są skokowo.
Wzmożone napięcie mięśniowe przejawia się również jako niekontrolowane, powtarzające się napady, podczas których Pacjent nie ma możliwości rozluźnienia mięśnia po ruchu dowolnym. Zjawisko miotonii występuje na przykład w chorobie Steinerta.
Innym rodzajem jest przykurcz, uniemożliwiający wykonywanie ruchów biernych i czynnych. To utrwalony stan napięcia mięśniowego, którego wtórnymi zmianami w mięśniu są zwłóknienia czy zwapnienia.
Istnieją jeszcze przewlekłe skurcze mięśni, powodujące powtarzalne, powolne ruchy ciała lub jego części, nazywane dystonią. Ten rodzaj wzmożonego napięcia mięśniowego wyraża się kręczem karku, kurczem powiek lub kurczem pisarskim.
Wzmożone napięcie mięśniowe u niemowlaka
Zaburzenie napięcia mięśniowego rozpoznawane jest najczęściej u niemowląt, jako prężenie ciała czy asymetria ułożeniowa oraz u małych dzieci w postaci zaburzeń chodu i równowagi, jak również upośledzonej koordynacji. U noworodków i niemowląt niewłaściwe napięcie mięśniowe do pewnego momentu nie zakłóca osiągania poszczególnych etapów rozwoju, jednak jeśli utrzymuje się zbyt długo, może uniemożliwić osiąganie kolejnych umiejętności. Przyczyną wzmożonego napięcia mięśniowego u niemowlęcia może być zaburzenie pracy układu nerwowego lub jego uszkodzenie, mózgowe porażenie dziecięce, wodogłowie, rozszczep kręgosłupa lub zaburzenia metaboliczne czy genetyczne, przedwczesny poród, przebyte niedotlenienie lub zatrzymanie akcji serca.
Metody leczenie podwyższonego napięcia mięśniowego
Do stwierdzenia, czy u Pacjenta występuje wzmożone napięcie mięśniowe, konieczne jest wykonanie szeregu badań: konsultacja neurologiczna, badania obrazowe (tomografia komputerowa głowy, rezonans magnetyczny) czy punkcja lędźwiowa. Dobór odpowiedniej metody leczenia wzmożonego napięcia mięśniowego, uzależniony jest od jego przyczyny oraz obrazu klinicznego. W wielu przypadkach farmakoterapia uzupełnia się z fizjoterapią, obejmującą fizykoterapię, kinezyterapię, masaże oraz terapię manualną. Każdy Pacjent traktowany jest indywidualnie, ale we wszystkich przypadkach najważniejsze jest zachowanie czynności ruchowej w stawach, towarzyszących zajętym chorobowo mięśniom. Zaniechanie leczenia wzmożonego napięcia mięśniowego, może doprowadzić do całkowitego unieruchomienia chorego. To z kolei jest powodem powstawania odleżyn, procesów zakrzepowych i zapalenia płuc.
Zobacz także:
- Czym jest rozluźnianie mięśniowo-powięziowe?
Pośród metod terapeutycznych, stosowanych w celu zmniejszenia dolegliwości bólowych, przywrócenia prawidłowej funkcji powięzi i wsparcia obszarów osłabionych przez jej uszkodzenie, najbardziej skutecznym okazuje się rozluźnianie mięśniowo-powięziowe. Mobilizacja powięzi, zwiększenie jej elastyczności oraz rozluźnienie i rozciągnięcie powięzi w celu złagodzenia napięcia, likwiduje wiele schorzeń i dolegliwości oddalonych od miejsca bólu zarówno czasowo, jak i przestrzennie. - Czym jest powięź? Rola i funkcje powięzi w ciele człowieka
Powięź to tkanka, która tworząc sieć otulającą i napinającą poszczególne elementy ludzkiego ciała, scala je w jedną spójną konstrukcję. Włókna kolagenowe tkanki łącznej tworzą zewnętrzną osłonę poszczególnych mięśni, grup mięśniowych i całej warstwy, utrzymują strukturalną jedność ciała oraz pełnią funkcję ochronną. Powięź odgrywa również niezwykle ważną rolę w procesach biochemicznych, hemodynamiki, komunikacji międzykomórkowej oraz funkcję immunologiczną. - Fizjoterapia w leczeniu urazów sportowych
Nie tylko osoby amatorsko uprawiające sport, ale również zawodowi sportowcy są narażeni na urazy i przeciążenia. W przypadku urazów sportowych zwykle nie ma potrzeby leczenia farmakologicznego, a operacje chirurgiczne dotyczą jedynie bardzo poważnych kontuzji. Urazy sportowe i przeciążenia wymagają fizjoterapii lub rehabilitacji, a im wcześniej, tym lepiej. Całkowite zaniechanie terapii może doprowadzić do negatywnych i nieodwracalnych skutków.