wrzesień 2025

Autonomiczny układ nerwowy (AUN) to system, który automatycznie reguluje podstawowe funkcje organizmu: rytm serca, oddychanie, ciśnienie krwi, trawienie, wydzielanie gruczołów czy funkcje pęcherza. Dzieli się na dwie główne „gałęzie”: układ współczulny (sympatyczny), aktywujący reakcję „walcz lub uciekaj”, oraz układ przywspółczulny (parasympatyczny), odpowiadający za regenerację, trawienie i oszczędzanie energii. Obie części działają ciągle i dynamicznie współpracują, aby utrzymać homeostazę organizmu.

Układ współczulny (sympatyczny) i układ przywspółczulny (parasympatyczny) to dwa ramiona autonomicznego układu nerwowego, które stale „rozmawiają” ze sobą, by utrzymać równowagę organizmu. Gdy jedna część przyspiesza np. podczas stresu, druga obniża aktywność, by potem przywrócić stan spoczynku i regeneracji. Ta dynamiczna korelacja pozwala ciału szybko reagować na zagrożenie poprzez reakcję walcz lub uciekaj „fight-or-flight”, a potem bezpiecznie wracać do stanu odpocznij i traw – „rest-and-digest”.